Ý nghĩa của ‘rational people’ trong kinh tế học là gì? Ví dụ?

rational people

people who systematically and purposefully do the best they can to achieve their objectives

Khái niệm “con người duy lý tại biên” (rational person at the margin) là một khái niệm quan trọng trong lĩnh vực kinh tế học và được giới thiệu bởi nhà kinh tế học N. Gregory Mankiw trong cuốn sách “Nguyên lý Kinh tế” (Principles of Economics).

Tại biên (margin) trong kinh tế học, ám chỉ đến thay đổi nhỏ nhất trong một biến số nào đó, ví dụ như sản xuất thêm một đơn vị hàng hóa hoặc tiêu thụ thêm một đơn vị tiền. Sự hiểu biết và hành động của con người tại biên có ý nghĩa lớn trong việc đánh giá sự lựa chọn và quyết định.

“Con người duy lý tại biên” có nghĩa là con người thường đánh giá và đưa ra quyết định dựa trên sự so sánh của lợi ích và chi phí thêm vào từng đơn vị cuối cùng. Điều này có ý nghĩa là họ sẽ xem xét rằng nếu lợi ích bổ sung của một hành động vượt qua chi phí bổ sung, thì họ có thể quyết định thực hiện hành động đó.

Ví dụ, nếu bạn đang quyết định liệu có nên mua thêm một cốc nước trái cây thứ hai hay không sau khi bạn đã uống cốc đầu tiên, bạn sẽ xem xét rằng lợi ích mà cốc nước thứ hai mang lại (về cảm giác khoan khoái, giải khát) so với giá tiền bạn phải trả là chi phí bổ sung. Nếu bạn cảm thấy lợi ích lớn hơn hoặc ít nhất bằng chi phí, bạn có thể quyết định mua thêm cốc nước.

Khái niệm “con người duy lý tại biên” giúp giải thích cách mà người ta thực hiện quyết định một cách nhất quán trong tình huống thay đổi nhỏ và là một trong những nguyên tắc cơ bản của kinh tế học.

Thêm ví dụ,

Giả sử bạn đang xem xét việc làm thêm một giờ làm việc vào cuối tuần để kiếm thêm tiền. Bạn đã làm việc 5 giờ trong ngày và cảm thấy mệt mỏi. Quyết định của bạn sẽ phụ thuộc vào sự so sánh của lợi ích và chi phí thêm vào giờ làm việc thứ 6.

Nếu lợi ích bạn nhận được từ việc làm thêm một giờ (tiền lương) vượt qua sự mệt mỏi và thời gian mà bạn phải đầu tư, bạn có thể quyết định tiếp tục làm việc. Tuy nhiên, nếu lợi ích không đáng kể hơn so với chi phí (mệt mỏi, thời gian rảnh rỗi bị giảm đi), bạn có thể quyết định dành thời gian nghỉ ngơi thay vì làm thêm việc.

Việc bạn quyết định hoặc không quyết định làm thêm việc dựa trên lợi ích và chi phí tại biên cho thấy sự áp dụng của khái niệm “con người duy lý tại biên” trong việc đưa ra quyết định hàng ngày.

Khái niệm này thể hiện rằng con người thường không quyết định dựa trên tình hình tổng thể, mà thay vào đó họ xem xét lợi ích và chi phí bổ sung của từng hành động cuối cùng trong tình huống cụ thể.